به وبسایت دفتر خدمات مسافرتی مارس تریپ خوش آمدید
چهارشنبه‌سوری
- دپارتمان فروش بلیط هواپیما
- ماجراجویی
- 1403/12/28 - ساعت 14:00
در ایران باستان، عیدها و جشن‌های فراوانی به‌منظور دمیدن روح تازه در زندگی ساکنان این سرزمین کهن برگزار می‌شد که بسیاری از آن‌ها نشئت‌گرفته از سبک زندگی و رفتارهای اجتماعی ایرانیان باستان بوده است. بدون شک، بزرگ‌ترین، مهم‌ترین و مشهورترین جشن باستانی ایرانیان نیز جشن نوروز بوده است که با آغاز بهار جشن گرفته می‌شود. سیزده به در که اولین عید پس از نوروز است نیز از جمله دیگر جشن‌های بزرگ ایرانیان به مناسبت بهار و آغاز سال نو است که ایرانیان باستان آن را گرامی می‌داشتند و تا به امروز نیز یکی از محبوب‌ترین جشن‌های ایرانیان است که قلب‌ها و روح آن‌ها را به طبیعت زیبا و بکر نزدیک می‌کند. اگرچه بیشتر جشن‌های بهاری و آغاز سال نو در بهار اتفاق می‌افتاد، یک جشن است که در شب آخرین چهارشنبه سال برگزار می‌شود و در اصل پیش‌زمینه‌ای برای آمدن بهار و سال نو است؛ چهارشنبه‌سوری. البته شاید چهارشنبه‌سوری که در دهه‌های اخیر شاهد آن بوده‌ایم تفاوت بسیار زیادی با جشن باستانی داشته باشد که در سال‌های دور در ایران باستان برگزار می‌شده است، اما همچنان در کشورهای مختلف منطقه و ایران ریشه‌ها و سنت‌های اصلی آن در کنار جشن مدرن چهارشنبه‌سوری برگزار می‌شود.
جشن چهارشنبه‌سوری
اگر امروزه از ایرانیان دررابطه‌با چهارشنبه‌سوری سؤال بپرسید، اولین چیزی که به ذهنشان می‌رسد شاید آتش‌بازی باشد؛ اگرچه آتش‌بازی که در ایران باستان از آن استفاده می‌شد با ترقه‌ها و نارنجک‌ها و کپسولی‌ها و مواد منفجره‌ای که امروزه تن و بدنمان را می‌لرزاند متفاوت بوده است. این سنت دیرینه ایرانی امروزه به شکل مدرن، اما کمی دلهره‌آور برگزار می‌شود که شاید نشئت‌گرفته از عادات و جشن‌های غربی باشد. بااین‌وجود، هنوز هم که هنوز است، در بسیاری از مناطق ایران، جشن چهارشنبه‌سوری همچنان به سبک و شمایل سنتی خود برگزار می‌شود که حال‌وهوای جالبی دارد. البته در سال‌های اخیر کمپین‌ها و پویش‌های فراوانی برای بازگرداندن رسم‌ورسوم قدیمی به این جشن باستانی اتفاق افتاده است که در نتیجه آن اشخاص بیشتری با آداب‌ورسوم سنتی این جشن آشنا شده و از آن‌ها استفاده می‌کنند. در ادامه قصد داریم به بررسی برخی از این رسوم و پیشینه آن‌ها پرداخته و کمی بیشتر با چهارشنبه‌سوری اصیل آشنا شویم. چهارشنبه‌سوری از غروب آخرین سه‌شنبه ماه اسفند آغاز شده تا نیمه‌های شب آخرین چهارشنبه سال ادامه می‌یابد. این جشن اولین جشن از مجموعه جشن‌های نوروزی است که با برافروختن آتش آغاز شده و به‌صورت دسته‌جمعی در فضای باز جشن گرفته می‌شود.
چهارشنبه‌سوری یا چهارشنبه سرخی؟
جالب است بدانید که نام چهارشنبه‌سوری یک نام مدرن است که از آن برای نام‌گذاری آخرین سه‌شنبه سال استفاده می‌شود و واژه‌شناسی این جشن اطلاعات جالب دیگری دررابطه‌با این جشن باستانی به ما ارائه می‌کند. از سویی بسیاری معتقد هستند که واژه سوری در چهارشنبه‌سوری از جشن‌وسرور می‌آید در ظاهر کاملاً درست به نظر می‌رسد. بااین‌حال، بسیاری نیز معتقد هستند که سوری در اصل به معنای سرخ بوده که از سرخی آتش‌گرفته شده است. واژه چهارشنبه نیز بعدها اضافه شده و در ابتدا این جشن با نام جشن سوری شناخته می‌شده است. حتی امروزه نیز در برخی از مناطق ایران این جشن با نام چهارشمبه سرخی که از ترکیب چهارده شمبه سرخی گرفته شده است شناخته می‌شود و برخی نیز این جشن را به جشن مشهور هندی‌ها که شباهت زیادی به چهارشنبه‌سوری خودمان دارد مرتبط می‌کنند. با تمام این تفاسیر، چه به آن چهارشنبه‌سوری بگوییم چه چهارشنبه سرخی، امروزه برخی از رسم‌ورسوم اصلی این جشن خیلی کمتر موردتوجه قرار داشته که قصد داریم به معرفی آن‌ها بپردازیم.
آتش‌بازی در چهارشنبه‌سوری
آتش‌بازی در چهارشنبه‌سوری در ابتدا به نیت پاکی و تمیز نحسی از زندگی ایرانیان باستان مورداستفاده قرار می‌گرفته است. در گذشته چهارشنبه را روز نحسی می‌دانستند و آتش را پاک و منزه، به همین دلیل است که با پرش از روی آتش در آخرین چهارشنبه سال، ایرانیان باستان نحسی سال جدید را به آتش‌سپرده و سرخی آن را از آتش می‌گرفتند تا سال جدید را خوش‌یمن آغاز کنند. در گذشته حتی خاکستر آتش را به جوان‌ترین دختر خانواده می‌سپردند تا در بیرون از شهر در جایگاهی مخصوص آن را تخلیه کرده و پس از بازگشت با در زدن از وی سؤال می‌پرسیدند که چه آورده‌ای و دخترک با «سلامتی» پاسخ می‌داد. عده‌ای نیز پریدن از روی آتش در چهارشنبه‌سوری را به داستان و روایت سیاوش و آتش ربط می‌دهند که باتوجه‌به پاکی سیاوش و سالم بیرون آمدن از آتش نیز این احتمال چندان دورازذهن به نظر نمي‌رسد. به‌صورت کلی، در این جشن، پریدن از روی آتش و خواندن شعر (زردی من از تو / سرخی تو از من) یکی از سنت‌هایی است که نباید فراموش شده و باید از آن نگهداری شود.
آیین قاشق‌زنی در چهارشنبه‌سوری
یکی از رسوم جذاب و جالبی که به‌مرور در برخی از نقاط ایران فراموش شده بوده و مجدداً در سال‌های اخیر موردتوجه قرار گرفته است، رسم قاشق‌زنی است. در این رسم جذاب چهارشنبه‌سوری، دختران و پسران معمولاً با چادر صورت خود را پوشانده تا شناخته نشوند و با در دست‌گرفتن یک‌کاسه و یک قاشق به درب منزل دوستان و آشنایان می‌روند. جوانان وقتی که به درب منزل آشنایان خود می‌رسند، با قاشق بر روی کاسه می‌زنند تا صاحب‌خانه را از حضور خود مطلع کنند. صاحب‌خانه پس از شنیدن صدای قاشق‌ها با دردست‌داشتن شیرینی، شکلات، نقل، نبات، پول یا آجیل به درب منزل رفته، مقداری از این موارد را در کاسه کسانی که پشت در قاشق‌زنی می‌کنند می‌ریزد. این رسم و آیین جالب احتمالاً از آنجا نشئت‌گرفته است که در گذشته معتقدند بودند که ارواح نیک درگذشتگان در روز رستاخیز آخر سال به زمین بازگشته و به خانه بازماندگان سر می‌زنند؛ بازماندگان نیز برای خوش‌یمنی این ارواح را با هدیه‌های خود بدرقه می‌کنند تا سلامتی و شگون برای خانه و اعضای آن همراه شود. از دیگر رسوم جذاب چهارشنبه‌سوری می‌توانیم به شکستن کوزه‌ها پس از پریدن از آتش، گره‌زدن چادر و درخواست بازکردن آن توسط اولین فرد غریبه‌ای که در خیابان می‌بینیم، خوردن آجیل مشکل‌گشا در شب چهارشنبه‌سوری، خوردن رشته‌پلو در وعده شامگاهی، گرفتن فال و بیساری عقیده‌ها و آیین‌ها و رسوم دیگر که در جای‌جای سرزمین پهناور ما و در کشورهای همسایه برگزار مي‌شوند از جمله آدابی هستند که این جشن زیبا و مهم را زنده نگه داشته‌اند. شاید بهتر باشد که ما نیز در این شب چهارشنبه آخر سال، این رسوم را برگزار کنیم و همگی به‌سلامت و خوش‌یمنی به استقبال بهار و نوروز برویم.
0 نظر
prev
next
نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید